IK GELOOF ...

     Overigens heb ik voor het laatst gebiecht in Madrid, bij een zeer beminnelijke en verstandige Spaanse priester, in 1959! Ik was toen nog heilig overtuigd van het belang daarvan, te meer daar er diezelfde avond iets gebeurde dat mijn leven weer op de rails zette.

     maar die overtuiging kwam in het gedrang, toen ik de volgende avond in Parijs aankwam en werd opgewacht op het station door mijn Franse vriendin Alice Figoni, bij wie ik een nacht kon blijven logeren in haar appartement vlak bij de Place de la Bastille, want mijn bezwaar wuifde ze weg met de opmerking: “vous ne me allez pas manger, 'est-ce pas?”. Dat was nog de tijd dat een vriendin een vriendin was en geen bedpartner. Zij lachte om die biecht, waarover ik haar vertelde. Ze was tien jaar ouder dan ik en had haar man verloren in het laatste oorlogsjaar en was en is nooit meer hertrouwd. Ik heb haar voor het laatst ontmoet in 2001, toen wij een rondreis door Europa maakten en ik haar per se op mijn lijst had gezet van noodzakelijke bezoeken. Ze was toen 79 en hield zich tot mijn teleurstelling bezig met de voorspellingen van Nostradamus. Ik krijg geen antwoord meer op mijn e-mails aan haar buurvrouw, zodat ik vermoed “elle a disparu” zoals de Fransen dat zeggen.

     Haar argument ten aanzien van de biecht was wel overtuigend: Een biechteling kan keer op keer de fout ingaan en telkens opnieuw van dezelfde zonden ontslagen worden, terwijl er geen enkele therapeutische waarde van uitgaat, om in herhaling- vallen te voorkomen. Met andere woorden het creëertp gewoon recidivisme. Ondertussen is het de biechtvader absoluut verboden zelfs bij de grofste misdrijven civile maatregelen in te roepen. Daar komt nog bij dat de biechtvaders nauwelijks enige psychologische scholin hebben gehad en dus maar op gezag van het eigen gezond verstand, voor zover ze dat hebben, de biechteling aanhoren. En toch gaf die biecht in Madrid bij die, wat mij betreft wijze priester, mij een zeer bevredigend gevoel, als een opluchtend gesprek met een goede vriend. En in die zin verwerp ik de biecht niet maar zal er waarschijnlijk nooit meer gebruik van maken, temeer daar ik in mijn huidige leefwereld geen enkele wijze biechtvader ken. Integendeel!

     Ondanks alle twijfels ben ik altijd trouw katholiek gebleven, en deed in mijn jeugd devoot mee aan kerkelijke plechtigheden en processies. Vanaf mijn vijftiende was ik een devote misdienaar die de ene na de andere Latijnse strofe opratelde alsof het mijn moedertaal was en dat met een nog ongebroken stem die minstens een octaaf hoger lag dan die van de priester. Veel van die Latijnse frasen kan ik nu nog oplepelen, al had ik toentertijd geen idee van wat ik zei. Dat was nog de tijd dat de priester met de rug naar het kerkvolk stond en dat hij het evangelie in het Latijn oplas, zo van “In ilo tempore dixit Jesus ad apostole sue ....” en reken maar dat de beminde gelovigen daar heel wat van opstaken ....! Je vraagt je werkelijk in gemoede af, waarom het zoveel eeuwen moest duren voor deze tegenstrijdige praktijk uiteindelijk pas midden twintigste eeuw werd afgeschaft. Hoewel, ... die afschaffing had ook tot gevolg dat je je niet meer overal ter wereld in een katholieke kerk thuisvoelde en dat vind ik echt een gemis.

     Ook andere kerkelijke activiteiten waren favoriet voor mij, zoals de 'Hullesen umdrach' langs de Waal in mijn geboortedorp Gendt en de processie door de straten van Grave. Ik zong dan uit volle borst mee, zelfs achteraf bezien wel heel rare teksten, zoals “weest Jezus zoet van ons gegroet, o Jezus zoet.”. Hoe kan in vredesnaam een man het appreci ëren om “zoet”genoemd te worden? Maar ja, zo ging dat in 'het Rijke Roomsche leven'.

     Op Aruba is het vandaag de dag nog een graadje erger. Daar kun je charismatische gebedsgroepen horen brallen: “Mi dushi Hesus! Mi dushi jesus! Mi dushi Hesus!”, waarbij de armen hoog de lucht ingaan. “dushi” betekent 'zoet'. Pastoor Erkamp zaliger gedachtenis gaf als zijn mening eens op mijn telefonische vraag over wat hij van die charismatische beweging vond: “geestelijke zelfbevrediging”. n toen ik die conclusie tegenover pastoor Bouman op Aruba uitsprak, werd hij kwaad: “Nee, meneer de Beijer!” riep hij uit. “Het is liefde!” Maar wat door hele volksstammen liefde wordt genoemd is nu eenmaal niets anders dan zelfbevrediging, waarbij de geliefde het object is om haar mee op te wekken en bij de charismatische beweging is dat object Jezus-Christus. Gelukkig moet mijn vrouw, ondanks haar absoluut kinderlijk overtuigde geloof in de katholieke kerk, ook niks hebben van die flauwe kul.

     Dat er bij die processies van vroeger, die ook vandaag de dag op Aruba nog met enige regelmaat in kleine omvang voorkomen, gewoon sprake is van triomfalisme beseften we toen nog niet. Op Aruba weet trouwens vermoedelijk vrijwel niemand wat triomfalisme is en zeker niet wat het inhoudt. Toen ik daar nog aan meedeed had ik ook nog de zekerheis des geloofs, die echter geleidelijk aan hoe langer hoe onzekerder werd. Niettemin hechtte ik mij tot ver in mijn volwassen leven aan de kerkelijke dogma's, die ik nu vrijwel allemaal verwerp. Dogma's zijn namelijk een soort decreten die zich niet in de geschiedenis mogen aanpassen waarmee aan de gelovigen dus het recht wordt ontzegd zich in hun leven te ontwikkelen tot een kritische benadering van de eigen geloofsovertuiging en tot diepgaandere inzichten.

     Toch bleef het ritueel van de Katholiek erediensten mij tot op heden boeien, zo zelfs dat Marina en ik in 2015 de feestmis bij onze vijftigjarige bruiloft geheel vantevoren hebben uitgewerkt. Ik heb het ervaren als een prachtige plechtigheid, waarbij nota bene vijf Filippijnse priesters aan het altaar stonden, waaronder de hulpbisschop die speciaal voor ons uit Curaçao was gekomen. Ze gaven mij een daverend applaus nadat ik ze in het Tagalog had bedankt. Dat had ik echt niet zelf opgeschreven, want ik ken die taal niet. een Filippijnse kennis had mijn Engelse tekst vertaald en me daarna voorgezegd hoe ik het moest uitspreken.

     Hoe je het ook wendt of keert, die vijf Filippijnse vrienden aan het altaar en die kerk vol familie en vrienden, daat was toch een prachtig teken van liefde! En wat is liefde zonder God? Ik geef toe, een heel problematische vraag. Kan liefde bestaan als er geen opperste liefde bestaat? Kan de mens bestaan als er geen opperst bewustzijn bestaat? Het is als de grot van Plato, waarin geketenden afspiegelingen zien van wat er buiten werkelijk bestaat want zonder dat werkelijke bestaan kunnen de afspiegelingen niet bestaan. Voor hen echter zijn de afspiegelingen de werkelijkheid. Daarom vraag ik mij af, in hoe verre onze huidige kennis en begrippen slechts afspiegeling zijn van een diepere werkelijkheid. Ik weet het niet.

     Voor miljoenen mensen is 'liefde' synoniem aan sexuele bevrediging. Men 'bedrijft de liefde'! en ziet niet in dat er in diepst wezen sprake is van het biologische dwangmechanisme dat in de hele dierenwereld aanwezig is om de soort in stand te houden en uit te breiden. Dat daarbij ook sprake is van andere geaardheid ligt gewoon in het kansspel van de natuur en is daarmee in geen enkel opzicht verwerpelijk, net zo min als mijn blindheid verwerpelijk is. Maar dat is geen inzicht dat ik al jaren heb. Integendeel! Ik volgde tot mijn jaren veertig trouw de afwijzing door de kerk van homosexuele praktijken, zodat ik de attitudes van vele godsdiensten of godsdienstige stromingen ten aanzien daarvan wel begrijp. Zelfs ongeacht de godsdiensten is verwerping van het 'anders'zijn niet onbegrijpelijk.

     Maar ik ben inmiddels, God zij dank, wel zover gekomen dat ik mijn overtuigingen van voorheen diep betreur. Ik distanciëer me dan ook met klem van de verwerping door de meeste religies van homoseksualiteit en andere afwijkende geaardheden want het houdt een verwerping in van de biologische evolutie en zou dus ook mijn blindheid moeten verwerpen , wat natuurlijk niet inhoudt dat het 'normale' mensen kan worden verweten dat ze geschrokken en soms afwijzend reageren op een anders-zijnde. Zoals het mijn blinde vriend Paul van den Berg overkwam toen hij eens met zijn vrouw over straat liep, en iemand aan zijn vrouw vroeg:“hoe gaat 't met hem?”, waarop zij antwoordde: “Vraag het hem zelf maar; hij bijt niet.” En laten we wel bedenken dat de ontmoeting met iemand die anders is dan de algemeen gangbare levenswijze, een soort schrikreactie oproept van niet weten hoe die ander te benaderen. Bij een handicap is het meestal een vorm van medelijden; bij een anders geaarde is het een schrikreactie van afkeer. Bij gehandicapten roept de kerk daarbij de liefdadigheid te baat en bij anders geaarden de afwijzing. Ondanks Teilhard de Chardin - Jezuïetenpriester - is de evolutieleer ook in de katholieke kerk nog steeds niet aanvaard, en bijgevolg worden afwijkingen van de norm in het evolutieproces, nog altijd beoordeeld als 'tegennatuurlijk', wat volstrekte onzin is. Maar het is nog niet zo lang geleden dat ik die overtuiging ook aanhing, onder de redenering, dat de biologische evolutie de sexuele drift had doen ontstaan om de soort in stand te houden. Dat gegeven valt ook niet te ontkennen, maar dat daarin ook afwijkingen ontstaan is even vanzelfsprekend, uitgaande van een biologische evolutie, die van nature streeft naar steeds hogere vormen van bewustzijn.

     In mijn eerste toespraak tot de Rotary Club op Aruba in 1975,heb ik het gewaagd te zeggen: “charity is a vice, because it humiliates its object.” Pastoor Erkamp, die daarbij aanwezig was, vertelde mij na afloop dat heel wat hoofden 'ja' geknikt hadden. En dat, ondanks dat de hele christenheid liefdadigheid in alle toonaarden verheerlijkt. Mgr de Jong, aartsbisschop van Utrecht, die zich in de oorlog zeer moedig gedroeg, in verband met de jodenvervolging, verzette zich in de jaren vijftig tegen de door Willem Drees ingevoerde Algemene OuderdomsWet (AOW), omdat het een ondermijning zou zijn van de naastenliefde!

     En wat nog erger is, is dat grote delen van het christendom nog steeds handicaps zien als straf van God, hetzij voor de ouders die een 'gebrekkig'of zelfs 'ongelukkig' kind krijgen, hetzij voor de persoon zelf die de handicap op latere leeftijd oploopt. Laten we nu wel wezen: “papa Dios no ta drumi!” (God slaapt niet!) Massa's christelijke secten zijn er heilig van overtuigd dat natuurrampen de straf van God zijn, voor het wangedrag en ongeloof van de getroffenen en dat zijn beslist niet alleen extreme sekten. Dit geloof bestaat overigens niet alleen in het Christendom maar nog sterker in bijvoorbeeld de Islam.

     Hoe het ook moge zijn, het zijn zoals gezegd de godsdiensten die het anders-zijn verwerpen en dus een God preken die geen liefde kent.En ik geef toe, ook ik heb mij daar vele jaren van mijn leven aan schuldig gemaakt. Ik ben mij er dan ook diep van bewust dat dit ver achter blijft bij de liefde, zoals wij die ervoeren in die Heilige mis bij onze gouden bruiloft waarin we de tweede brief van Paulus aan de Corinthiérs lieten voorlezen, het zogenaamde hooglied der liefde. Alleen mijn twijfels van vandaag dwingen mij tot de reflexie in hoeverre het ook godsdienstige inhoud heeft gehad. Want mijn twijfels zijn steeds groter geworden en ik kan niet zeggen dat het mij spijt dat de coronacrisis ons al meerdere jaren buiten de kerk heeft gehouden.

II

     Na mijn laatste biecht in Madrid, en de bijzonder gezellige dag bij Alice in Parijs, heb ik nooit meer de 'zekerheid des geloofs' gekend en ben meerdere malen geconfronteerd met mensen die zeiden: “Maar wij wéten dat het waar is.” Zoals die Engelsman in het hotelletje in Blanes aan de Costa Brava, waar ik in 1959 drie maanden werkt als tolk-receptionist en waar ik ONDER ANDEREN Alice en verscheidene anderen heb leren kennen. We kregen het over het feit dat ook hij katholiek was en zei: “We know that it is true.” Ik schudde een beetje meewarig mijn hoofd, en zei niets. Dat is mij meerdere malen overkomen, zoals eens in een gesprek met enkele kloosterzusters. Zij kenden geen twijfel. “Wij weten dat het waar is!”, zeiden ze onomwonden. Ik vrees dat er zo miljoenen zijn, in alle godsdiensten en zelfs nog meer in alle sekten, die zonder enig empirisch bewijs uitgaan van de absolute zekerheid van hun geloof. Neem de 'waarheid' van een groot deel van de huidige Islam die ook de 'waarheid' was van de Middeleeuwse christenen, dat 'ongelovigen' ter dood gebracht moesten worden en dat 'Godsgebod' voerden ze ook rigoureus en op nog wredere manier uit als de huidige islam radikalen.

     In dat Spaanse vakantieoord werd ik vaak bij discussies over godsdienstige onderwerpen betrokken. De godsdienst is voor velen duidelijk een heilige zaak, om niet te zeggen een heikele zaak. Zo was daar die Duitser die wilde weten tot welke kerk ik behoorde en toen hij vernam dat het de katholieke was, schoot hij uit zijn slof met de beschuldiging dat de Rooms Katholieke kerk intolerant was, omdat een van haar leerstellingen is dat er buiten haar geen heil bestaat. En als ik aangevallen word, ga ik vanzelfsprekend in de tegenaanval. Ik zei: “Das stimt, JA” - dat klopt, maar de kerk voegt daaraan toe, dat iedereen die te goeder trouw dwaalt ook tot de kerk behoort en dus ook het heil kan bereiken. Dat leren we al als kleine kinderen in de catechismuslessen. En dwalen te goeder trouw is een pleonasme, want je kunt niet te kwader trouw dwalen. En dat, zo besef ik nu pas, gaat op voor alles wat niet Rooms Katholiek is, in feite zelfs voor het atheïsme.

     Ik heb me daar in Blanes, aan de Costa Brava, een keer gruwelijk geërgerd aan een katholieke priester. Ik ging naar de mis op zondag en ontmoette buiten de kerk een Engels meisje uit mijn hotel dat daar alleen stond. Ik vroeg haar waarom ze niet naar binnen ging en ze antwoordde dat ze stond te wachtenop haar vriendin - die niet eens katholiek was - die door de pater die bij de kerk ingang stond was weggestuurd omdat ze geen kousen aanhad! Ze was teruggehold naar het hotel om haar 'misstat' te corrigeren. En dat in een toeristenoord, waar veel vrouwelijke toeristen hooguit een onderbroekje en een bloesje aanhadden.

     Als je dan zo'n veertig jaar later de afgrijselijke berichten binnenkrijgt over grootscheeps kindermisbruik door katholieke priesters, dan kun je je wel in arren moede afvragen of die sexuele gestrengheid niet het rookgordijn was voor de verborgen werkelijkheid. Maar dat kon ik toen allemaal nog niet weten en had het vermoedelijk ook niet geloofd, ondanks dat ik wel wist dat de kerkgeschiedenis veel wangedrag van gezagsdragers kent, zoals van de uit Spanje afkomstige paus Alexander VI (1492- 1503). Hij had een dochter, Lucrecia Borgia, die haar maagdelijkheid al in bed met haar broer schijnt te zijn verloren, en die broer was toen al door zijn vader op 7 jarige leeftijd tot kardinaal verheven. En dat gebeurde allemaal open en bloot! En dan zwijgen we nog maar van de monniken die rondzwierven om aflaten te verkopen. Hoe langer de gewenste aflaat, hoe hoger de prijs. Dat was een van de redenen waarom Maarten Luther zijn reformatie begon.

     Als die kerk, door een almachtige en liefdevolle God wordd geleid, zoals ons te geloven is bevolen, dan komen er bij mij tegenwoordig steeds meer twijfels en bedenkingen, om niet te geggen afwijzingen naar boven, wantom maar één ander voorbeeld te noemen, de kerk heeft zich nooit uitgesproken tegen de slavernij en de slavenhandel. In tegendeel, Sint Paulus vermaant niet de slaveneigenaren, maar de slaven zelf, dat ze zich goed te gedragen hebben tegenover hun meesters. En neem de 18de-eeuwse jezuïet Raymund Harris. Deze gewijde priester publiceerde in 1788 een traktaat waarin hij de rechtvaardigheid van de slavenhandel beredeneerde vanuit een Bijbels perspectief. Daar hoefde hij niet veel moeite voor te doen, want in het Oude Testament wemelt het van de slaven, terwijl ook Christus zich nooit heeft uitgesproken tegen de slavernij. Laten we het maar eerlijk zeggen, ook de priesters en bisschoppen, in de gebieden waar de slavernij welig tierde, spraken zich zelden uit tegen de mensonwaardige behandeling en wreedheden van de tot slaaf gemaakten. In tegendeel! Er waren - en wie weet zijn ze er nog - christelijke predikanten die slaven maanden dankbaar te zijn, want de slavernij had hen tot christen gemaakt.

     Godsdienst is een onderwerp dat vrijwel iedereen bezighoudt. Dat doet me denken aan die keer dat ik in discussie raakte met twee verpleegsters. In 1972 lag ik in het ziekenhuis in Amsterdam en moest stil in bed blijven liggen om te voorkomen dat mijn netvlies zou loslaten (Wat het uiteindelijk toch deed). Daardoor moest ik dagelijks op bed gewassen worden terwijl ik helemaal niet ziek was. In mijn stuk onder de titel 'Geloof en Ongeloof', gepubliceerd in de Amigoe in de jaren 90, merkte ik op dat het opvallend was hoe willekeurige gesprekken vak uitdraaien op onderwerpen betreffende het geloof. Ook toen, in het ziekenhuis, waar ik uiteindelijk blind uitkwam, waren vaak geloofskwesties het gesprek van de dag met de verpleegsters. Ik herinner mij datop een dag, toen ik de kamer ook nog voor mij alleen had, er een heel aantrekkelijke jonge vakantiehulp binnen kwam om mij te wassen, die mij uit mijn pijama hielp zodat ik naakt op bed lag, toen er een oudere verpleegster binnenkwam. Dat had kennelijk de bedoeling om een oogje in het zeil te houden, zeker als er één onervaren verpleegster met zo'n wasbeurt bezig was.

     Ik was net bezig de knappe, jonge vakantiehulp uit te horen. Ze had het Fons Vitae gymnasium met succes afgerond en ging medicijnen studeren. Aangezien het een katholiek gymnasium was, vroeg ik haar naar haar geloofsovertuiging, die nog steeds kritisch katholiek was. De oudere verpleegkundige, die bij de wastafel stond te rommelen, en die niet katholiek was vroeg op een gegeven moment, op een opmerking van mij: “Weet je dat zeker?”, waarop ik antwoordde: “Als ik het zeker wist, hoefde ik het niet te geloven.” en dat werd enthousiast beaamd door mijn jonge wasseres.

     Ik vroeg haar of het niet raar was toen ze de eerste keer een mannelijke patiënt moest wassen. “Ja,”, zei ze, “maar het voordeel was dat die patiënt niet wist dat hij de eerste was. Bovendien was het een ernstig zieke man, met een rozenkrans in zijn hand geklemd. het geloof in hulp van boven kan soms wonderen doen”, zei ze, “al geloof ik dat die wonderen niet van boven komen, maar van binnenuit.” Ik hoop dat dat meisje haar ideaal heeft kunnen verwezenlijken, want op haar jeugdige leeftijd was ze al heel wijs.

Eind jaren vijftig logeerde ik een week bij de “delegado Nacional de la ONCE”- de manager van het regionale kantoor van de Spaanse blindenorganisatie in Barcelona, de heer Fortuny. Ik had hem opjgezocht om meer te weten te komen over de ONCE, de “Organisación Nacional de los Ciegos de España” = de nationale organisatie van de blinden van Spanje, opgericht door het Franco regime om de vele jjjoorlogsblinden een veilig middel van bestaan te geven.

     Dat veilige middel van bestaan hield - en houdt - in dat er in alle steden een dagelijkse loterij wordt georganiseerd waarvan de lootjes - los cupones - alleen door blinden of slechtzienden worden verkocht. Wat mij betreft een verkapte vorm van bedelarij. Maar de visueel gehandicapten wordt daarbij een vast inkomen gegarandeerd met extra toelage bij oververkoop. Het is een vicieuse cirkel waar de visueel gehandicapten nooit uitkomen, omdat ze in de algemene maatschappij nooit kunnen verdienen wat ze met hun “cupones” halen. Als gevolg daarvan stonden er zelfs academisch geschoolden op straathoeken te roepen “¡Quedan dies pesetas para hoy!” (= er zijn nog tien peseta's over voor vandaag).

     Ten jhuize van meneer Fortuny kwam op een avond een bezoeker die na kennismaking plotseling wilde praten over het geloof, vermoedelijk ervan uitgaande dat ik als noorderling erg kritisch zou zijn. Hij was namelijk zeer sceptisch geworden, zei hij. Ik merkte dat mijn gastheer zeer geagiteerd raakte en begon te ijsberen. Op het moment dat ik een antwoord gaf aan de bezoeker in de trant van: “¿No era Jesucristo mismo que dijo [...?” (Heeft Christus zelf niet gezegd ...?) riep Fortuny uit: “¡Eso! ¡Eso es contestar con la biblia en la mano!” (= Juist! Dat is antwoorden met de bijbel in de hand. Toen de bezoeker weg was, vertelde hij mij, dat zijn zoontje, die er de hele tijd bij had gezeten zonder iets te zeggen, nogal labiel was en dat hij daarom blij was met de manier waarop ik het gesprek had gevoerd. Ik besef nu pas dat ik toen nog heilig overtuigd was van de goddelijkheid van Christus, iets wat nu zit weggemoffeld in de hoek van het agnosticisme.

     In het hotelletje in Blanes, aan de Costa Brava, vroegen mij eens twee Denen om als tolk te fungeren tussen hen en twee Spaanse jongemannen. Ik deed dat oorspronkelijk zo onpartijdig mogelijk maar op de vragen van de Denen over het Franco regime wilden de Spanjaarden geen enkel antwoord geven. en wat betreft de katholieke kerk, gingen de antwoorden op een gegeven ogenblik volledig de mist in omdat hun doctrinaire en bijbelkennis alles te wensen overliet en kon ik t niet nalaten zelf in discussie te gaan met de Denen. Aan het eind zei een van hen: “You catholics are very clever debaters.” Toen vond ik dat een compliment, maar later besefte ik dat hij feitelijk zei: “Je kunt kletsen wat je wilt maar je overtuigt mij niet.”

     Dat de twee Spaanse jongemannen niet in wilden gaan op het Franco regime was in die dagen heel begrijpelijk. De Guardia Civil was overal zichtbaar, en dat waren jongens die bereid waren de wil van 'el Caudillo' (Spaans voor '…der Führer”) te vuur en te zwaard op te leggen. En dan te bedenken dat de Generalísimo Francisco Franco Bahamonte een vrome katholiek was die iedere zondag in de kerk zat en vermoedelijk ook te communie ging. Hij week daarmee, zoals iedereen wel weet, niet af van zovele dictatoren die door het Vaticaan nooit zijn veroordeeld of geëxcommuniceerd. Dat laatste gebeurt alleen als iemand iets doet wat niet strookt met de leer van de kerk en massamoorden en wat dies meer aan mensonterende misdaden betreft, horen daar kennelijk niet bij. Een kort listje van zulke brave katholieken is snel gegeven: Franco, Musolini, Salazar, Cayetano, Pinochet, Videla en ... Jorje Zorreguieta!

     Laten we daarbij wel bedenken, dat vooral in de katholieke wereld in de jaren veertig en vijftig dit soort regimes welwillend gedoogd werden, want ze waren per saldo anti-communistisch. En ik moet eerlijk bekennen dat ik me daaraan ook heb bezondigd.

     Ik kreeg zelf een keer een controle van een agent van de Guardia Civil, toen ik in een bar met mijn bandrecorder opnames maakte van hetleuke gezang van een jongeman. De agent kwam binnen en eiste dat ik hem liet horen wat ik had opgenomen. Toen hij daarmee geen probleem had, verdween hij zonder ook maar 'gracias' te zeggen en te groeten.

     Het gebrek aan geloofskennis van de twee Spanjaarden verbaasde mij niet en verbaat mij ook niet van de huidige Arubanen, want hun geloof richt zich niet op zo'n abstract wezen als God, maar op concrete wezens als heiligen. Katholieke kerken staan overal ter wereld vol heiligenbeelden, en de orthodoxe kerken vol iconostasen. Van God kun je geen beeld maken, hoewel velen zich Hem voorstellen als een oude baardige vader, dus alweer niets abstracts, want een abstractie kun je niet weergeven en dus ook niet voorstellen. En toch aanbidden wij en loven wij en beminnen wij dat onvoorstelbare, althans dat zeggen we allemaal in onze gebeden en gezangen, maar ik betwijfel of we allemaal ook enig begrip hebben van wat die woorden inhouden. Ik in ieder geval niet.

     We kennen allemaal het eerste van de tien geboden: “Ikben de Heer Uw God. Gij zult Mij alleen aanbidden en bovenal beninnen. ” Vindt iemand het vreemd dat ik daar geen snars van begrijp? Wat betekent in vredesnaam 'aanbidden' en hoe moet ik iets wat niet tastbaars voor mij is beminnen? Menige theoloog zal daarop wel een of ander antwoord hebben, maar het zal mij vermoedelijk niet overtuigen.

     Voor mij was, al sinds mijn puberjaren de logica doorslaggevend: Alles heeft een oorzaak; zonder oorzaak bestaat er niets; maar wat is dan de eerste oorzaak? Een “Ens causam suam”- een wezen dat zijn eigen oorzaak is - zoals Thomas van Aquino dat heeft genoemd, kan logischerwijs niet bestaan. En daar komt dan de ratio van het geloof om de hoek kijken: het (= God) móét bestaan,fjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjjanders kan ik niet bestaan. Maar over die God kunnen wij niets met zekerheid weten. Vandaar ook dat er zovele fantasieën over bestaan, die zich allemaal uitroepen tot “het ware geloof”, vaak op grond van even zovele heilige boeken.

     God voor je privé karretje spannen is niet slechts een Arubaanse gewoonte. In de Verenigde Staten is men er grootmeester in. “This nation is the greatest religious nation on earth.” verklaarde de toenmalige presidentskandidaat Dukakis in 1988. Ik ben er niet rouwig om dat hij die verkiezingen verloor en dat niet alleen vanwege de geciteerde uitspraak. Hij bestond het ook heel stuntelig te reageren op de oerdomme vraag van de CNN moderator of hij ook tegen de doodstraf zou zijn als zijn vrouw verkracht en vermoord zou worden. Het enige zinvolle antwoord daarop was geweest: “Dat is een domme vraag, want je vraagt niet aan een slachtoffer om recht te spreken over degene die hem een misdaad heeft aangedaan.” Maar daar kwam hij niet op. Hij hakkelde nogal onbenullig over de mogelijkheid van onterecht opgelegde straffen, in plaats van zijn religieuse uitspraak door te trekken met 'Gij zult niet doden'.

     Boven menige overlijdensannonce in het Papiaments staat “Conforme cu voluntad di Dios” want men is er heilig van overtuigd dat het God is die bepaalt wanneer iemand sterft. Ook in Nederland kan men lezen: “God heeft gegeven, God heeft genomen.” Als ik dan soms waag te zeggen: “dus God is een moordenaar” kijkt men mij aan alsof ze het in Keulen horen donderen. Bij wijlen, als ik vermoed dat de betrokkene het zal begrijpen reageer ik wel eens bij een condoléance op het antwoord “Es cu Dios ke” (zo wil God het) “Dios no ke morto di ningun hende.” (God wil van niemand de dood). Meestal moet ik dan nog uitleggen dat 'willen' en 'weten' niet hetzelfde is. Maar hoe je het ook probeert te bestrijden, het zit zo vast ingebakken in de cultuur van het eiland dat er geen strijd tegen is opgewassen. “Dios ta grandi!”, nietwaar; en dus staat Hij aan het begin en einde van alles wat gebeurt. Dat vinden ook de Moslims: “Al-Lah u akhbar!” En waag het niet te zeggen dat een baby geboren uit verkrachting of pure sexverslaving dus ook “door God is gegeven.”; Hoe durf je! En toch: “Tur kos ta boluntat di Dios, no!”; - alles is de wil van God, nietwaar, dus ook die ongewenste baby? Dat zijn vragen die je niet mag stellen, want er is, voor een diepgelovig mens geen antwoord op. Gods wegen zijn immers wonderbaarlijk! En God bepaalt: 'Gij zult niet doden!' Maar Hijzelf doet het dus wel, dag in, dag uit.

     Ook in Portugal met zijn fatalistische 'saudade', het nostalgisch verlangen naar iets wat men kwijt is, is daarom “se Deus quiser”; = " (Als God het wil,) niet van de lucht. “Als God het wil schijnt morgen de zon.<”; en “als God het wil regent het morgen!”; en “als God het wil hebben we morgen iets te eten.”; en “als God het wil moeten we morgen honger lijden.”; Ook in het Papiaments kun je om de haverklap horen: “ku Dios ke.”; en “Te mañan, ku Dios ke!”;= Tot morgen, als God het wil! In het Arabisch zelfs onder de terroristen klinkt voortdurend: “insj al-Lah!”; - Als God het wil.

     Onder de Papiamentssprekende bevolking zou het vloeken in de kerk zijn te zeggen “Ik kom morgen, ijs en weder dienende.”;. want Gods wil is onveranderlijk en alom tegenwoordig, vooral ook bij politici, zoals ik al eerder heb opgemerkt, maar die zetten gods wil wel graag naar hun eigen hand, als ze elkaar - bijvoorbeeld in de Staten - voor rotte vis uitmaken. Het ontslag uit voorlopige hechtenis van een ex-minister, kwam natuurlijk door tussenkomst van 'papa Dios', ook al was het slechts om zijn rechtzaak in vrijheid af te wachten. Papa Dios had echt met hem t doen; per slot van rekening had hij alle corruptie uit liefde voor vriendjes gepleegd!

     En toch is ook in landen als Nederland de onbewuste of onderbewuste overtuiging onder alle gelovigen dat God aan de basis staat van alles wat gebeurt, niet slechts door het te weten, maar juist door het te willen. Dus ook alle rampspoed die ons overkomt! Ik heb dat meerdere malen moeten ervaren nadat ik blind was geworden en toch een positieve levenshouding bleek te hebben. Dan was de suggestie dat het geloof mij de kracht daartoe gaf. Ik heb daar een tijdlang mee geworsteld, maar concludeerde uiteindelijk dat ik mij, zonder mijn geloof, volgens de wereld meelijwekkend moest wanen. In een tafeltoespraak voor de Rotary Club van Aruba heb ik het zo gesteld: “De veronderstelling is dus dat de opgelopen handicap mij ongelukkig heeft gemaakt en dat ik daarom, alleen door het geloof in de eeuwige gelukzaligheid het ongeluk heb kunnen aanvaarden. Welnu, dat is een sofisme 'pur sang'. Een zeer diepgelovige Evangelische Duitser, in Bad Nauheim,in Hessen, waar wij op vakantie waren bij vrienden die ook Evangelisch Luthers waren, kwam daar ook mee aan: “ Ihren Glaube hat ihnen die Kraft gegeven.”;Hij ging dus, zoals zovelen ervan uit dat ik zonder mijn geloof mijzelf een beklagenswaardig wezen zou hebben gevoeld. Ik was even stil want mijn Duits was nogal verwaterd na het zoveel jaren niet meer gesproken te hebben - onze vrienden daar spraken namelijk Nederlands omdat ze in Suriname hadden gewerkt. Ik was vermoedelijk het eerste 'beklagenswaardig wezen' met wie hij geconfronteerd werd. in mijn gehegen met moeite naar Duits gravend, probeerde ik hem te overtuigen dat die veronderstelling uitgaat van de gedachte dat mijn leven zwaarder was dan het zijne. Ik hoop dat ik hem aan zijn verstand heb gebracht, dat mijn handicap misschien wel minder zwaar was dan wat hijzelf in zijn leven ervoer, want dat is niet , zoals mijn blindheid, opvallend zichtbaar. Volgens mij was hij zeer teleurgesteld dat ik het belang van het geloof minimaliseerde. Het hield namelijk in dat ik mijzelf dus niet beklagenswaard vond en dat was blijkbaar voor hem ondenkbaar.

     Helaas was mijn Duits ontoereikend om hem voor te houden dat menige diep-gelovige juist in opstand komt tegen God, omdat die niet heeft voorkomen dat dit 'noodlot' hem of haar is overkomen. Ik HEB EENS GEHYOORD VAN een geval van een jonge vrouw die alle revalidatie weigerde omdat ze ieder jaar naar Lourdes ging om in een wonder daar haar gezichtsvermogen terug te krijgen. Dat hield ze acht jaar vol uiteraard zonder resultaat. Anderen hangen hun geloof aan God aan de wilgen, omdat ze een God die hun dit aandoet verwerpen, wat beslist niet onbegrijpelijk is. Nota bene een priester in Amsterdam reageerde kort nadat ik blind was geworden met de geschrokken opmerking: “Maar daar zou je toch zelfmoord van plegen!”; Met andere woorden, ook voor hem als katholiek priester, was de aanvaarding van het lot - lees 'noodlot' - ondenkbaar. Het had mij toch tot een beklagenswaardig wezen gemaakt! En dan te bedenken dat ik later in mijn leven eens heb verwezen naar het 'amor fati' - de liefde voor het noodlot, van Nietsch - omdat ik, dankzij mijn blindheid ervaringen heb gehad, die ik niet graag gemist zou hebben.

     Toen eens iemand mij vroeg of ik mij wel eens had afgevraagd waarom mij dit was overkomen antwoordde ik, zonder aarzelen, “Nee, want er bestaat geen 'waarom'”;. Het ligt besloten in het kansspel van de natuur en dus ook in dat van de evolutie dat er anomalieën voorkomen, zowel naar de ene kant als naar de andere. En daar tegen in opstand komen is pure onzin, niet alleen omdat dat ook je leven vergalt. Maar staat God dan niet aan de basis van dat hele kansspel van de natuur? Jawel, dat kan ik nog steeds niet helemaal bewust van mij afzetten, maar ik neem dan maar aan dat “hij zag dat het goed was”;, al heb ik daar wel steeds meer twijfels over!

     In mijn toespraak op het symposium over blinde peuters op Aruba in mei 1983 onder de titel “The most Persistent Lie on Earth”; Heb ik gepoogd duidelijk te maken dat het juist de negatieve ervaringen van velen zijn geweest die de sociale betrokkenheid van grote delen van de mensheid hebben veroorzaakt, door empathie op te wekken. De hele sociale ontwikkeling is veroorzaakt door ons, blinden en slechtzienden en andere gehandicapten en zieken, vooral de (visueel) gehandicapt kinderen heb ik daar gezegd. Na afloop kwamen twee Amerikaanse blinde dames naar mij toe en zeiden “U hebt namens God gesproken.”;. Helaas kon ik er niet om lachen want dat zouden ze niet begrepen hebben. Ik bestreed namelijk de praktijk van veel instellingen van gezondheidszorg om tot abortus te adviseren bij het vaststellen van een ernstige handicap bij het ongeboren kind, waarbij ik echter niet abortus 'an sich ' veroordeelde. De hele tekst van mijn toespraak daar staat op mijn website:www.de-beijer.aw/English/The most persistent Lie on Earth. Dat sloeg op het Latijnse spreekwoord: “Mens sana in corpore sano”;, dat ik met klem bestreed. Het bezwaar daartegen, waar onder anderen de toen befaamde en beroemde Lilie Nielson uit Denemarken mij mee confronteerde, dat een handicap geen 'ongezond lichaam' hoeft te zijn heb ik verworpen met de stelling dat de goegemeente een handicap wel degelijk als iets 'ongezonds' beschouwt terwijl de handicap vaak ook het gevolg is van een ziekte of kwaal.

     Ik vraag mij ook nog steeds in gemoede af, waarom ik God dank moet zeggen voor de maaltijd die ik eet terwijl Hij niet voorkomt dat miljoenen mensen sterven van honger. En toch kan ik het niet laten! En waarom zou een wonder bij de een wel genezing brengen en bij de ander niet? Ik kom er dan ook niet onderuit te geloven in psychische verklaringen voor wonderen in plaats van ingrijpen van boven. Ik zal pas in wonderen geloven als iemand die een been verloren heeft een nieuw been krijgt door een wonder.

     Een aantal jaren geleden zaten mijn vrouw en ik op Curaçao eens aan tafel met twee Colombiaanse priesters, waarvan er een een ernstige hartkwaal had. Hij vroeg mij of ik wel eens bad om mijn gezichtsvermogen terug te krijgen, waarop ik ogenblikkelijk antwoordde: “Nee, want ik zou niet weten hoe ik verder moest leven als God ingreep in mijn persoonlijke leven met een fysiek onmogelijke genezing.”; - in het Spaans natuurlijk. Hij bleef even stil , en zei toen: “Ni yo tampoco.”; (= Ik ook niet.)

Een ander voorval dat mij te binnen schiet was toen wij in Houston een kerk verlieten en de pastoor, die in de ingang afscheid nam van alle kerkgangers, tegen mij zei: “Pray to Saint Lucy.”; Ik was op dat moment te verbouwereerd om te antwoorden. Het antwoord kwam pas toen we al buiten waren, namelijk “Why? I don't want to get my sight back!”;

     Maar ja, het was toen te laat. Ik wist niet eens wie Saint Lucy was. Later, na een vluchtige blik in de Wikipedia bleken er meerderen te hebben bestaan, maar de oudste wordt geassocieerd met blindheid, vermoedelijk vanwege de naam die in het Latijn “Lucia” moet zijn geweest. en omdat dat “licht” betekent veronderstellen sommigen dus dat zij iets met blindheid te maken had. Want hoe ik het ook bestrijd, zoals in een toespraak in Puerto Rico met de bondige formulering: “the absence of sight is not the same as the absence of light”, de veronderstelling vooral onder zienden is dat blinden in duisternis leven.

     Bovendien was de 'goede raad' van de goede man niets anders dan een bewijs dat hij mij als meelijwekkend benaderde, iets wat mij en andere gehandicapten uiteraard veelvuldig overkomt. Ik wil maar zeggen: het christelijk geloof - en vermoedelijk ook alle andere religies - hangt aan elkaar van uiteraard verzonnen fantasie-ideeën en daar begin ik zo'n beetje aardig mijn buik van vol te krijgen.

     Neem de Heilige Filomena verering op Aruba. Ieder jaar op haar naamdag is het in Paradera, waar de parochiekerk aan haar is toegewijd, groot feest, met processies en al. Een van de pastoors ervan reisde regelmatig - vrijwel zeker op kosten van de parochie - naar Italië om haar bedevaartplaats te bezoeken waar een of andere bisschop de devotie tot Santa Filomena te vuur en te zwaard promoveerde. Toch lekker zo'n vakantie op kosten van de parochianen! En dan te bedenken dat het al jaren geleden is dat de Heilige Filomena door het Vaticaan van de heiligenlijst is geschrapt, omdat het hele verhaal er omheen zou berusten op een foutieve interpretatie van een grafschrift. Niettemin is er een hele hagiografie over haar uitgebracht, zelfs in het Papiaments door pastoor Tony Peralta, op basis van volksverhalen uit de middeleeuwen. Toen pastoor Nico Pasadilla eens aan bisschop Willem Ellis voorstelde de naam van de parochie te veranderen weigerde hij dat resoluut. Want de kerk was aan Filomena toegewijd als smeekbede dat Aruba gespaard zou blijven van het oorlogsgeweld. En Aruba bleef gespaard! Dus ..... Wat Filomena daarmee te maken had, moet je mij niet vragen. Het zou wel een beetje te veel gevraagd zijn geweest van de Duitse strijdkrachten om een hele vloot naar Aruba te sturen en de Duitse vliegtuigen konden dat soort afstanden nog bij lange na niet halen. Een enkele U-boot haalde het wel, maar mislukte naar verluidt in zijn missie, hoewel hij wel enkele doden op zijn geweten had bij de mannen die een bij de Shell op de Eagle afgeschoten torpedo omkwamen bij de poging hem te demonteren. Nou ja, zo zie je hoe onnozel ook een bisschop kan zijn, wat achteraf gezien niet zo verbazingwekkend is. En hij was vermoedelijk niet de enige, als je het mij vraagt. Kijk naar sommige Amerikaanse bisschoppen die hebben verklaard dat president Joe Biden - praktiserend katholiek - de communie moet worden geweigerd omdat hij zich niet verzet tegen de pro-abortus wetten. Met andere woorden, zij strijden nog steeds ten faveure van een theocratie, maar dan wel een katholieke.

     En dus: de “ware”;kerk, buiten welke geen heil bestaat, want haar leer is de enige waarheid, eist van mij te geloven in sprookjes! Bij voorbeeld ook in de sprookjes van relequieën. Tot mijn stomme verbazing las ik in de NRC van 2 december 2021 een uitvoerig verslag van de overdracht van een relequie van de heilige Nicolaas aan de Amsterdamse kerk toegewijd aan Sint Nicolaas. En dat relequie bestond uit een stukje bot van het lichaam van Sint Nicolaas. Moet ik daar in geloven? Welnu, dat weiger ik en ik erger mij te pletter aan zulke onzin maar heb er moeite mee die kerk de rug toe te keren, want zij vormt nu eenmaal mijn ouderlijk huis. En met je ouderlijk huis kun je veel oneens zijn geworden in de loop der tijd, maar je keert je er niet snel helemaal van af.

     Trouwens, die leerstelling dat buiten de Katholieke Kerk geen heil bestaat is precies dezelfde overtuiging als die van de Moslims en van alle sekten. Met andere woorden, het geloof in een onbarmhartige God, die iedereen verdoemd die niet in zijn kerk gelooft! Maar zoals gezegd, leert die kerk ons ook dat wie te goeder trouw dwaalt ook zaligheid kan verwerven. En die overtuiging leeft bij mijn weten in geen enkele andere godsdienst en absoluut niet bij de Islam en in de ontelbare christelijke sekten.

     We kunnen ook opmerken dat als we het over sekten hebben we meestal voorbijgaan aan het feit dat de Katholieke Kerk zelf ook vol zit met sekten. Denk maar aan de communistendoodbidders van de Blue Army; de Charismatische beweging; het Maria Legioen; Opus Dei; en, bijvoorbeeld, de sekte van wijlen Atan Lee, op Aruba, die een visioen beweerde te hebben gehad van de Heilige Maagd van Alto Vista, die hem gevraagd zou hebben haar beeltenis naar de bevolking te brengen. Dat deed hij dus met een replica waarmee hij bij particuliere gelovigen novenen ging organiseren. In de psychiatrie zou dit waarschijnlijk zijn geduid als 'hallucinatie'. En dan te bedenken dat deze zelfde man ooit verklaarde grote bewondering te hebben voor Hugo Chávez in Venezuela. Trouwens, Francisco Franco Bahamonte in Spanje was ook een vrome katholiek. En zo zijn er nog heel wat meer, zoals ik al eerder heb opgemerkt!

     Die Maria van Alto Vista heeft niks te maken met verschijningen of zo maar met een kapel die vele jaren geleden daar is opgericht ter ere van de eerste priesters die daar aan land zouden zijn gekomen. Dat verhaal roept ook wel enige twijfel op, want waarom zouden ze op zo'n ruwe kust zijn geland, terwijl er weinig kilometers naar het westen heel rustig strand lag en er al allerlei zeevarenden gedrost waren in bewondering voor de mooie meisjes. Maar intussen is Maria van Alto Bista wel uitgeroepen tot patrones van Aruba. Volgens mij heeft elke stad, en vaak ook elk dorp in de katholieke wereld wel een of andere Maria als patrones. Denk maar aan La Vírgen de Montserrat en la V írgen del Pilar in Spanje en la vírgen de Coromoto - in de Dominicaanse Republiek, geloof ik, en la Vírgen de Guadelupe in Mexico en eentje in Kevelaar in Duitsland en eentje in Baneux in België en eentje in Echternacht , enzovoort, enzovoort over de hele wereld, dat wil zeggen, de Katholieke en orthodoxe wereld want daarbiten komt het niet voor.

     Trouwens, ik durf best te zeggen dat de meeste kloosterordes ook als sekte zijn ontstaan. En wat wellicht het belangrijkst is, dat sektariërs zich altijd verheven voelen boven ieder ander. De reden daartoe is doodsimpel: “Wij kennen de waarheid en ieder ander is fout.” Dus wij zijn superieur. We kunnen het gerust vergelijken met complotdenkers. En bijgevolg discrimineren ze er op los, want al wat anders is, is minderwaardig, dat spreekt toch vanzelf!

     Toen we, in 1976 of 1977 in Suriname logeerden bij onze Duitse vrienden Dietmar en Dorothee Gemeinhart, midden in het regenwoud in Bronsweg, waar hij arts was voor de medische zendingspost van de Evangelische Broedergemeente, kwam er af en toe ook een Amerikaanse zendeling langs, met wie ik interessante gesprekken had,hoewel niet over religie, God zij dank. Tot hij, op een namiddag binnenkwam met een grote Aukaner op blote voeten en in lendedoek gehuld, en hij - de zendeling - uitreiep: “He has accepted Jezus Christ as his saviour.”; Ik vroeg me af of hij dat werkelijk geloofde. Ik denk het wel, maar ik geloof weinig van zo'n plotselinge bekering. Als je het mij vraagt verwachtte de 'bekeerling' materieel gewin met zijn daad. Hoewel, het komt natuurlijk wel eens voor dat iemand gegrepen wordt door iets in een bezielende toespraak, ook op niet-godsdienstig gebied. Helaas kon ik niet vaststellen of Ditmar en Dorothee die allebei ook evangelisch-Luthers waren, in de overtuiging van de zendeling meegingen of niet.

     Missionarissen en zendelingen zijn duidelijk bewogen mensen voor wie het redden van zoveel mogelijk zieltjes hun doel is. En alweer, want buiten hun geloofsovertuiging is geen heil! Ook de erkenning dat met name missionarissen ook materiële welvaart, onderwijs en gezondheidszorg hebben gebracht, neemt niet weg dat hun basisdoel zieltjeswinnerij was en is. Maar laten we nu maar eerlijk erkennen, dat die Europese zendingsdrang gewoon als basis een meerderwaardigheidscomplex had en heeft. Wij brengen beschaving aan onbeschaafden!

     We leerden het echtpaar Gemeinhart kennen aan boord van de Neptunus, het KNMS vrachtschip met passagiersaccommodatie waarmee we eind 1973 naar Aruba kwamen. Ze zaten samen met ons bij de stront-eigenwijze eerste stuurman aan tafel. Ze hadden, uiteraard ook op grond van hun evangelisch-Lutherse geloofsovertuiging besloten in het binnenland van Suriname te gaan werken tegen een loon, waarvoor een loodgieter in Nederland zijn neus zou hebben opgehaald. Nog aan boord zaten ze veelvuldig met de neus in hun leerboeken om het Sranang Tongo en het Saramakkaans onder de knie te krijgen. Want in Brownsweg in Saramaka spreekt de bevolking Saramakkaans, een taal waarvan men vindt dat hij wat gelijkenis vertoont met het Papiaments, vanwege de uit het Portugees stammende woordenschat. Nederlands kenden ze al uitstekend.

     Ik hoorde eens iemand zeggen: “als mensen zich gaan verkleden om hun geloof, dan krijg ik de kribbels.”;en juist dat gebeurt in vele godsdiensten, om aan te tonen dat men tot de uitverkoren groep behoort die gods wil kent en nakomt. joodse mannen moeten een keppeltje dragen en voor orthodoxen zelfs speciaal in Leviticus voorgeschreven kleding; islamitische vrouwen moeten minimaal een alle haren bedekkende hoofddoek dragen, en in de orthodoxie een volledig lichaamsbedekkend kleed; in de Nederlandse Bible-belt moeten vrouwen zwarte kousen dragen; de Shiks in de Punjabi moeten een tulband dragen; echte moslim mannen dienen lange baarden te dragen, evenals orthodoxe joden trouwens. en dat alles omdat het de wil van God is. Zo wil God ook dat joden en moslims geen varkensvlees eten en voor hindoes en boeddhisten is de koe, op gezag van Ram of Krishna (God) een heilig dier, vandaar dat ze alle straten mogen onderscheiten en pissen en een bijdrage leveren aan de opwarming van de aarde met hun hoge methaanproductie, want dat is de wil van Ram. In India is het zelfs meerdere malen tot bloedige rellen gekomen omdat Moslims een koe hadden geslacht.

     Orthodoxe joden en moslims gaan zelfs zo ver dat ze een vaccin weigeren omdat daar bij de productie wellicht varkensvet is gebruikt! En sommige orthodoxe joden rijden op zaterdag -sabbat - geen auto omdat er in de motor vuur ontstaat, en vuur op de sabat is door God verboden. God mag weten waar dat verbod staat en de vraag waarom zullen we maar niet stellen. God beveelt eveneens dat slachtdieren bij het slachten niet verdoofd mogen worden want God eist dat het volgens rituele regels geschiedt; dat heet allemaal koosjer of halal. Waarom God verordineert dat die arme beesten per se ritueel op pijnlijke manier geslacht moeten worden is mij ook een volslagen raadsel. God houdt er kennelijk nogal onbegrijpelijke geboden op na. We zullen daar maar niet verder op ingaan, want de lijst is onuitputtellijk als men alle godsdiensten nagaat.

     Overigens doen wij christenen er goed aan onze afkeer van dat rituele slachten niet al te hoog aan de klok te hangen, want wie ooit kennis heeft genomen van de praktijken in onze slachthuizen zou zich nog wel eens kunnen bekeren tot het rituele slachten!

     Het verbod op varkensvlees is niet helemaal onbegrijpelijk, omdat de ervaring waarschijnlijk had geleerd dat het gemakkelijk tot ernstige kwalen kan lijden als het niet zeer goed is bereid. en daar maken joden en moslims dan de wil van God van, net als van het besnijden van alle jongens. Gods wil, zo heb ik eens geschreven in een lijstje aforismen op mijn website, is bij alle gelovigen bekend. Het enige probleem is, dat er evenveel, vaak volkomen tegenstrijdige willen van God bestaan als er gelovigen zijn. Het zou mij niets verbazen als er ook nog een veganistische godgeleerde opstaat die het veganisme tot de wil van God verklaart. Zo zijn er ongetwijfeld ook multi-miljardairs die hun absurde rijkdom aan de wil van God toeschrijven en er gelijktijdig van overtuigd zijn dat het Gods wil is dat miljoenen mensen sterven van honger. Want “God is groot!”;, “Dios ta grandi!”;, “Allah u akhbar!”;. Je krijgt er inderdaad de kriebels van.

     Ook in de christelijke wereld zijn kledingvoorschriften niet onbekend, maar in het algemeen gaat het dan om een soort functie uniformen, zoals bij nonnen en monniken, die in een habijt of toog gekleed dienden te gaan; of bisschoppen die in functie een mijter op het hoofd moeten dragen en pastoors een priesterboord om de hals, allemaal vergelijkbaar met bijvoorbeeld militairen, rechters, advocaten en andere beroepen in de seculiere wereld. Het is dan ook geen verplichting voor iedere gelovige in het openbare leven. Alleen in sommige zeer conservatief katholieke landen worden nonnen en monniken nog geacht geacht in habijt of toog in het openbaar te verschijnen. In de Nederlandse 'bible belt' moeten vrouwen het niet wagen om in een minirok op straat te komen en er zijn nog steeds dorpen waar zwarte koesen voor vrouwen verplicht zijn. Ook zogenaamde katholieke opvoeders - priesters, nonnen, fraters enzovoort - hebben nogal eens de neiging met name meisjes voor te schrijven wat voor kleding ze dienen te dragen, maar daar trekt men zich tegenwoordig gelukkig niet zo veel meer van aan, hoewel weinigen beseffen dat dit alles uiteindelijk niet alleen neerkomt op vrouwendiscriminatie,maar vooral ook met de benadering van de vrouw als oorzaak van het sexuele 'kwaad'. Soms gaat die discriminatie zo ver dat een verkrachting aan de vrouw of het meisje zelf wordt verweten omdat ze niet decent genoeg gekleed was. 'victim blaming' heet dat in het Engels. 'Die Umwertung aller Werte' zou Nietsche dat hebben genoemd.

     Maar ik herinner mij ineens dat toen ik als slechtziende eind 1945 als 13-jarig jongetje naar het blindeninstituut Sint Henricus in Grave werd gebracht, mijn ouders vooraf een lijst met regels kregen, waar onder andere op stond vermeld dat ik lange zwarte kousen moest dragen! Nu kijk je daar met verbazing op terug. Maar voor die tijd waren ook in katholieke kring dit soort voorschriften niet onbegrijpelijk. Immers, onkuisheid moest ten koste van alles voorkomen worden En veronderstel dat een van de fraters verleid zou kunnen worden door een paar blote knieën van zo'n onnozel jongetje! Ik heb echter in de zes jaar in dat instituut geen misbruik meegemaakt.

     Goed beschouwd is het allemaal natuurlijk volstrekte onzin want geloof zit niet in je uiterlijk! Wat zou het voor God uitmaken of iemand naakt of gekleed is? Ik durf gerust te stellen dat pronken met je geloof getuigt van arrogantie en beslist niet van nederigheid. Dat geldt ook voor het pronken met kruisen op de kleding en zelfs met grote kruisen aan een ketting op een ambtelijk uniform, iets wat mij betreft verboden zou moeten worden. Ikzelf heb in mijn jonge jaren ook nog met een klein, gouden kruisje in de revers van mijn colbert gelopen. In de westelijke wereld wil men wel de islamitische hoofddoek en Boerka verbieden maar niet de Christelijke ornamenten en het joodse keppeltje. Meten met twee maten dus, of zoals een Arubaans gezegde luidt: “E lei di trektu, hanchu pa mi, smal pa bo.” - de wet van de trechter: wijd voor mij en smal voor jou.

     In vroeger tijden - en dat is echt niet zo lang geleden - werden vrouwen geacht met een hoed op en een voile voor het gezicht in de kerk te verschijnen. Ik heb dat in de jaren vijftig nog in zuid-Spanje meegemaakt. De vrouwen droegen daar een 'Mantilla', en hoed en mantilla boden tegen elkaar op wat stijl en schoonheid betrof, vooral omdat ze apart zaten van de mannen in de kerk. Ook de bont gekleurde waaiers die ononderbroken heen en weer zwiepten waren ook een soort prestige bewijzen. Mannen moesten bij het betreden van de kerk hun hoed afzetten. Het zou best interessant zijn te achterhalen waar die rare gebruiken van het Rijke Roomse Leven vandaan kwamen. Natuurlijk had het wat de vrouwen betreft te maken met de seksualiteit, de vrouw als oorzaak van alle kwaad. Maar ik kijk er wel met enige nostalgie op terug. Waar ik ook kwam, ik ging naar de kerk en voelde mij thuis en zong van harte de Latijnse gezangen mee. Gelukkig wist je bij de meeste van die gezangen niet wat je zong, anders zou je vaak gauw je mond hebben gehouden. Bekijk maar eens het lied bij een uitvaart: “Dies irae”;. Ik heb er een tijdlang aan gedacht om dat prachtige lied voor mijn uitvaart te vragen. Maar als je kennis krijgt van de tekst, Dan rijzen je je haren te berge. De titel al, prachtig vertaald door Guido Gezelle als “Dag der toorn, dag der wrake”; en dat met betrekking tot de overlijdensdag!

     Volgens het oraal overgeleverde verhaal veroorzaakte de welbekende Pastoor Erkamp op Aruba jaren geleden nogal wat opschudding toen hij in korte broek op straat verscheen. Ongepast, riep menigeen uit. Ik ken hem echter als een nuchtere, oprecht gelovige priester. Dan zou ik liever mijn afkeur richten op met name Filippijnse priesters die met gouden kettingen om hun nek lopen of peperdure gouden ringen aan hun vingers hebben. Die vervallen bij hun komst naar onze eilanden van 'rags to richess', want ze krijgen een behoorlijk maandsalaris en het zijn sterke benen die de weelde kunnen dragen.

     Katholieken mochten op gezag van de kerk tot in de jaren zestig op vrijdagen geen vlees eten en in de grote vasten voor Pasen, mochten volwassenen niet meer dan één volle maaltijd per dag nuttigen. Dat doet me denken aan die pastoor die 's avonds laat op straat overvallen werd door een mand die van hem zijn portemonnee opeiste. De pastoor gaf hem die maar zei erbij: “Ik weet niet of je het beseft, maar je hebt de pastoor overvallen.”

     “o, gut nee toch!”;riep de overvaller uit en gaf hem onmiddellijk zijn portemonnee terug, waarop de pastoor hem een sigaret aanbood. “ O, nee, meneer pastoor!”riep de man uit. “in de vasten rook ik niet.”

Niet God, maar de kerk bepaalde deze voorschriften zelfs als plicht op straffe van zonde. In vele katholieke gemeenschappen, zoals op Aruba worden die voorschriften nog steeds als verplichting gezien, net als de verplichte weekeind- en feestdagmissen. En waag het niet daar je schouders over op te halen, want “ei ariba tin un!”; Dekerk bepaalde ook wat een dagelijkse zonde was of een doodzonde. als je een doodzonde pleegde, ging je op je kop naar de hel. en bijvoorbeeld: “onkuisheid is altijd doodzonde!”;, zei een frater mij als dertienjarig puber, waadoor ik mentaal in grote moeilijkheden kwam, want alles wat ook maar in de verste verte met je piemel te maken had was onkuisheid! Op die leeftijd kwam je nog niet op het idee je af te vragen, waarom God dat sexuele genot geschapen had als je er op je kop door naar de hel ging. Dat de biologische evolutie er een probaat middels in had verzonnen om de soort in stand te houden en uit te breiden, daar hadden we toen nog geen idee van. Trouwens, zelfs het woord “evolutie”;was ons nog onbekend. Maar er was natuurlijk God zij dank, altijd de uitweg van de biecht, waarin een priester namens God je ontsloeg van je zonden, al had je bij wijze van spreken een moord gepleegd. Een Capucijner monnik die ons jonge jongens moest beleren in zijn preek, bezwoer ons dat we het best konden slapen met de armen gekruist voor de borst! Stel je voor dat je per ongeluk je piemel zou aanraken, dan ging je gelijk weer naar de hel. Het was de Kerk die bepaalde wie er al dan niet naar de hel zou gaan. Dat ontlokte een jeugd 'influencer' - zoals dat tegenwoordig heet - in mijn jeugd eens de opmerking: “[...] dan laat mij maar naar de hel gaan; daar zitten alle filmsterren.”; De hel in Dante'Divina Comedia' wordt echter onder anderen bevolkt door pausen en bisschoppen.

     Overigens, door potsierlijke rituelen uit te voeren, als het STOEP op, STOEP af bij een kerk, kon je ook aflaten verdienen voor jezelf of anderen en onder sommige omstandigheden kreeg je zelfs een volle aflaat. Dat hield in dat je zelf, of je begunstigde van alle zonden werd ontslagen. Wie geen trappen kon lopen was dus uitgesloten voor het verdienen van aflaten. Het schijnt dat deze aflaten onzin nog steeds niet is afgeschaft. Het 'voorgeborgte der hel' waar alle ongedoopte kinderen werden opgeslagen, is dat gelukkig inmiddels wel, evenals het stuk ongeweide aarde op de kerkhoven, waar die onnozele, ongedoopte kinderen moesten worden begraven, evenals zelfmoordenaars trouwens. Hoe hebben ze het ooit kunnen verzinnen!

     Het doopsel bleef niettemin de 'conditio sine qua non' voor de eeuwige gelukzaligheid. Met andere woorden, de overgrote meerderheid van de mensheid kan die eeuwige gelukzaligheid wel op zijn buik schrijven. Per slot van rekening komt het doopsel alleen in het christendom voor en zijn er meerdere christelijke groeperingen die het nog verwerpen ook, of die eisen dat het op een zeer specifieke manier wordt toegediend, anders accepteert God het niet en gaat die arme baby toch naar de hel. En dus: de eeuwige gelukzaligheid hangt af van de vraag of er wel of niet een paar druppels water over het hoofd hebben gevloeid. Uit mijn jeugd herinner ik mij dat er een ernstige controverse was binnen de Katholieke kerk, over de vraag of het doopsel van protestante predikanten wel erkend moest worden, want sommigen deden het met een sprenkelkwast en dan kon het gebeuren dat er over het hoofd van de dopeling geen druppel water had gevloeid, waardoor de doop ongeldig moest worden verklaard. Vindt iemand het vreemd als we dat geestelijke mierenneukerij vinden? Maar, kom nou toch! De kerk kent toch ook 'het doopsel van begeerte'! Wat dat precies inhoudt, moet je mij niet vragen. Ik moet altijd denken aan dominee Wouwelaar in de Max Havelaar van Multa Tuli. Die kreeg met name zijn vrouwelijke gemeenteleden tot schreiëns to bewogen met zijn gloedvolle bewondering van 'onze jongens in Oost Indië', die zoveel heidense kinderen uit duivelshanden wisten te redden door ze te dopen.

     En bedenk wel, de doop moet in de Katholieke kerk wel worden uitgevoerd met wijwater tenzij in noodsituaties. En wat is wijwater? Heel eenvoudig: een emmer water - uit de kraan of uit de sloot, dat maakt niet uit, waar een priester een kruisteken over heeft gemaakt, waarbij natuurlijk een of ander gebed wordt gepreveld. Bij de kerkingangen hangt nog steeds een wijwatervat,om de hand in te steken om een kruisteken te maken. Gedurende de corona pandemie zijn ze gelukkig leeg gebleven, maar bij de gebedsbijeenkomsten na een overlijden, bij voorbeeld wordt, althans op Aruba, nog steeds rondgegaan met een bakje wijwater om je vingers in te dopen voor een kruisteken. Als ik dat weiger en erom lach, wordt ik aangekeken alsof ik een ketter ben.

     Het vagevuur bestaat nog steeds, althans in ieder geval in de Rooms-katholieke Kerk, en vermoedelijk ook in de oosters orthodoxe kerken en wie weet waar nog meer. Het 'pulgatorium' is dat waar je, als je niet helemaal 'in staat van genade' bent gestorven, je nog een tijdlang je zonden kunt uitboeten. Dat 'in staat van genade' betekent dat je geen doodzonde meer op je geweten hebt. met ander woorden, na de dood treedt je ziel niet in de tijdloze eeuwigheid maar in een tijdgebonden niet hemels gebied om je alsnog klaar te stomen voor die eeuwige hemel. Op Aruba kun je in vrijwel alle misintenties horen “pa tur e almanan den purgatorio”; (voor alle zielen in het vagevuur). Ik kan niet zeggen dat het mij spijt dat ik die onzin vierkant verwerp en mij afvraag hoe de kerk ooit tot dat soort vreemde fantasieën is gekomen. Bij mijn weten heeft Christus daar nooit over gerept. Hij riep zelfs Lazarus weer tot leven, maar niemand kwam op het idee de verezene te vragen hoe het in het vagevuur was geweest. In feite besteedde in de bijbel niemand meer enige aandacht aan de arme donder.

     Trouwens ook die 'zielen', dat zijn blijkbaar onze geesten die het lichaam verlaten bij de dood, en dus zonder lichaam voortleven. Daar heeft Pierre Teilhard de Chardin een stevige streep door gehaald, met de constatering dat lichaam en geest onverbrekelijk verbonden zijn. Het bewustzijn is het gevolg van de complexificatie van de materie en daarmee rijst de vraag of het bewustzijn kan doorbestaan zonder het lichaam. Ik weet het niet ... en ik geloof het niet, hoewel ik het stilletjes wel hoop.

     Wat ik wel weet is dat het begrip 'ziel' in de bijbel igenlijk niet voorkomt. “Het woord is vlees geworden”;, luidt een overbekende tekst waarin 'vlees' synoniem is aan 'mens'. Het begrip 'ziel' kwam pas op toen de scolastici de Griekse filosofie gingen bestuderen en overnemen. Thomas van Aquino ontwierp er zijn hele “Suma teologica”; mee.

     Tussen twee haakjes, het “Handboek der Filosofie”; van pater Boyer SJ aan de hand waarvan tot voor kort alle priesterstudenten hun filosofische kennis moesten opdoen, stelt aan het eind dat alle filosofie die na Thomas is gekomen 'valse filosofie' is. Het hele boek is opgezet in de vorm van scolastieke disputen, dat wil zeggen in de vorm van syllogismen, wat volgens de auteur blijkbaar het summum van filosofisch denken inhield. En zo kregen alle seminaristen tot voor enkele tientallen jaren - en wie weet misschien nog - hun kennis van de filosofie voorgeschoteld. Ik heb begrepen dat bij katholieke juristenopleidingen dit boek ook als leidraad in gebruik was. met andere woorden, de waarheid van de schrijver is de absolute waarheid waaraan twijfel ketterij is. Dat is dus de absolute waarheid van de Katholieke Kerk.

     Hoe we het ook wenden of keren, in alle godsdiensten stikt het van de vreemde verhalen en rituelen, om niet te zeggen 'onzinverhalen' en 'onzinrituelen'. Het is interessant t zien hoe alle scheppingsverhalen over de godsdiensten van de wereld vaak deels overeenkomen, met name ten aanzien van de vrouw als eerste verleidster. Ik heb hartelijk gelachen in het boek “kain” van de Portugese schrijver josé saramago, waar kain zich afvraagt of God niet besefte dat er in sodom en gomorra ook onschuldige kinderen hebben rondgelopen. bovendien bedacht hij dat vermoedelijk de vrouwen in de ark van noach al de dagelijkse uitwerpselen van al die beesten moesten opruimen. En de engel, die Abraham ervan moest weerhouden zijn zoontje Isaak de keel af te snijden, kwam bijna te laat want “hij had vlegelpech”;. Saramago spot hier duidelijk met het waanzinnige idee dat een God van Abraham eiste dat Hij zijn zoon, geboren uit zijn tachtigjarige vrouw en halfzus Sarah (wie gelooft dat nog? En wie vindt het nog normaal dat Izaak dus een incestueus verwekt kind was? ) moest offeren. De veronderstelling is echter niet ongewettigd dat ten tijde van Abraham nog mensenoffers werden gebracht, en dat Abraham op het laatste moment bedacht dat God zoiets niet kon eisen. Intussen wordt in de Kerk echter nog steeds het waanzinnige verhaal opgedist van een God die Abraham op de proef wil stellen, met zo'n gruwelopdracht.

     Mensenoffers kwamen zelfs nog voor in de Griekse mythologie: zo was daar het offer van Agamemnon. Om de woede van de godin Artemis tot bedaren te brengen moet maagdelijk bloed vloeien. Agamemnon toont zich daarop bereid Iphigeneia, zijn dochter, te offeren. Maar zoals Izaak op het altaar uiteindelijk vervangen wordt door een ram, zo wordt Iphigeneia dankzij goddelijk mededogen vervangen door een hert. Met beiden loopt het dus goed af. Mensenoffers waren tot vrij kort geleden in de geschiedenis met name in Midden Amerika niet ongewoon, zoals onder de Asteken en Maya's. De partner van mijn zwager - een Maya - beweert dat haar grootvader nog betrokken was bij mensenoffers.

     God is dus blijkbaar voor vele Godsdiensten nogal een bloeddorstige potentaat, want waar dan uiteindelijk de mensenoffers zijn verdwenen bleven de arme dieren er nog lang het slachtoffer van. In onze dagen zou de hele dierenbescherming in het geweer komen als een godsdienst weer dierenoffers zou invoeren. Toch bestaat het nog steeds, want volgens Joden en Moslims is het de wil van God dat slachtdieren onverdoofd de keel afgesneden worden. Ik heb nog steeds geen idee op welke bijbeltekst dat is gebaseerd. Maar ja, zo diepgaand heb ik de bijbel ook niet bestudeerd en ben ook niet van plan dat te doen. En al had ik dat wel gedaan, het zou mij niet tot acceptatie van dit sadistische 'gebod' gebracht hebben. Men moet mij niet kwalijk nemen dat ik een God verwerp die eist dat mensen en dieren zwaar leed wordt aangedaan om Hem te behagen. Wie daarbij denkt aan sadisme kan ik geen ongelijk geven.

     Over bijbelteksten gesproken: ik hoorde eens iemand op de radio zeggen tegen een streng gereformeerde Tweede Kamerlid dat zijn fundamentalistische bijbelgeloof de polygamie moest aanvaarden, want een man als de aartsvader jakob hield er vier vrouwen op na, de gezusters Rachel en Lea en hun beider slavinnen. maar het antwoord was: “nee, wij baseren ons op Adam en eva.”;de vragenstelster was niet snugger genoeg om daarop de suggestie te lanceren dat de mensheid dus volgens hem puur uit incest is ontstaan. Er is in het boek genesis wel sprake van drie zonen van Adam en eva, maar van geen enkele dochter. De meeste gelovigen weten niet eens dat er een derde zoon in Genesis staat vermeld. In Genesis 4 worden Kaïn, Abel en Set genoemd als kinderen van Adam en Eva. In een van de pseudepigrafen van de Bijbel, het Boek der Jubileren, waar weinigen ooit van zullen hebben gehoord, worden negen kinderen van Adam en Eva genoemd, waaronder dochters met namen als Azûrâ, Awân, Lebuda en Qelimath. Azûrâ werd de vrouw van Seth en Awân de vrouw van Kaïn. Daar had ik ook nooit van gehoord, tot ik het met Google vond, toen ik op zoek was naar de naam van de derde zoon van Adam en Eva, die ik was vergeten. Maar ja, voor de fundamentalisten is nu eenmaal de natuurlijke evolutie een verwerpelijke leer en dus zouden zij moeten concluderen dat de mensheid puur door incest is ontstaan. Waarom de fundamentalisten desniettemin incest - of bloedschande zoals het vroeger heette - verwerpelijk vinden, zou eigenlijk bij hen verbazing moeten wekken, want het is mij een raadsel hoe de creationisten dan het ontstaan van de mensheid anders kunnen uitleggen.

     Trouwens,het zootje dat Adam en Eva had voortgebracht naar Gods beeld en gelijkenis nota bene, maakte er kennelijk zo'n beestenboel van dat God besloot ze allemaal te verzuipen met de Zondvloed, en alleen een kleine familie van Noach te redden. Zodat diens drie zonen - Sem, Cham en Jafeth - er een nieuw zootje van konden maken. En bedenk wel, ook dit krankzinnige verhaal wordt door vele Joodse en Christelijke godsdienstige groepen nog steeds voor waar gehouden. Nog in de negentiende eeuw waren er geologen die meenden bewijzen te hebben gevonden voor de zondvloed en er ging een tijdlang het verhaal rond dat er overblijfselen van de Ark van Noachgevonden waren op de berg Ararat in Turkije!

     De creationisten zitten ook nog diep geworteld in de Katholieke Kerk, en dragen bij aan mijn groeiende verwijdering van de kerk en van het geloof. Teilhard de Chardin kwam in moeilijkheden met zijn orde oversten omdat die de evolutieleer niet wilden aanvaarden. Tot op de dag van vandaag is er in de kerk nog steeds een anti-evolutie beweging. Hoe iemand met gezond verstand en een klein beetje kennis van de natuur en de natuurkunde dit vol kan houden is voor mij het zoveelste raadsel en dus een zoveelste twijfel aan de kerk. In feite een minder brute afwijzing van een natuurkundig feit als indertijd met Galileo Gelilei gebeurde. Zijn voorganger, waarop hij zich baseerde, Copernicus werd niet door de kerk vervolgd en droeg zijn geschrift “Over de omwenteling der Hemellichamen”; zelfs op aan de toenmalige paus. In een later stadium echter werd zijn boek wel degelijk ook door de kerk verboden en Galileo Galilei werd bezworen zijn stellingen alleen als hypothese naar voren te brengen. Copernicus had et voordeel dat hij een Poolse Monnik was, die ze in Italië niet konden vervolgen.

     Menige ergerlijke ervaring met de Kerk heeft mijn levenspad gekruist, zoals toen Amado Rudy Lampe op Aruba tot priester geweid werd. Diezelfde avond moest hij op de Arubaanse TV opdraven, maar wel ingekapseld tussen Pater Wybe Fransen, Jossy Mansur - of all people! - en een dame van de Blue Army. Nadat Jossy Mansur hooghartig had getracht de nieuwbakken priester aan zijn verstand te brengen dat hij zich niet moest bemoeien met sociale aangelegenheden, kwam de mevrouw van de Blue Army ook nog even de nodige kletskoek uitbraken, zoals het feit dat er geen vrouwelijke priesters waren omdat Jezus alleen mannelijke apostels had gehad! Lampe zelf kreeg weinig kans iets zinvols te zeggen. Zo werkt dat nu eenmaal in de Kerk! Hou je aan de dogma's en gij zult Uw zaligheid verwerven!

     Een andere ergerlijke ervaring - een van vele!- had ik toen een drietal Filippijnse priesters de wereld bereisden en onder andere Aruba bezochten, om den volke kond te doen van het belang van grote gezinnen, om daaruit de zo dringend nodige priesters en nonnen te krijgen. Geboortebeperking was uiteraard in strijd met de wil van God. Vandaar dat de Filippijnen bevolkt worden door talloze buitenechtelijke kinderen, want het huwelijk schijnt daar in sommige gebieden slechts sporadisch voor te komen. God wil dus blijkbaar dat de aarde niet bevolkt, maar overbevolkt wordt. Waar de heren uit zo'n economisch onderontwikkeld land het geld vandaan haalden voor hun wereldreis is mij een raadsel. Dat geldt trouwens ook voor die pater die de wereld afreist met een mariabeeld van Fatima, en voor dat beeld zelfs een vliegtuigstoel betaalt. Vervolgens slepen ze op onder andere Aruba dat stuk steen van parochie naar parochie om er speciale diensten aan te wijden, waarvoor de beminde gelovigen worden opgeroepen om massaal aanwezig te zijn. Bij dat soort potsierlijke onzin groeit bij mij ook weer de aandrang om de kerk de rug toe te keren. En toen besefte ik nog niet de implicatie van exo-planeten.

     Overigens geef ik ruiterlijk toe dat ik in mijn jonge jaren ook nog heilig geloofde in verschijningen als in Fatima en Lourdes. In Fatima in 1957 was ik nog zo kindderlijk gelovig dat ik een gekochte rozenkrans voor Marina streek over de grond waar Maria verschenen zou zijn in de Capelinha das apareções = de verschijningskapel.

     Een ander potsierlijk gedoe zijn de zogenaamde gebedsgenezers, ook in de katholieke kerk. Ik herinner me het geval van Pastoor Tony Peralta, die naar zo'n 'sanashon/i>' dienst was geweest en er kapot van was dat een paar oudere dames uit hun rolstoel waren opgestaan, tijdens die dienst. Gelukkig trof hij bij terugkomst bij de pastorie drie nuchtere vrouwen, de mijne, haar vriendin Josefa en Mimi Ecury die hem uitlachten en hem aan zijn verstand brachten dat die vrouwen in hun rolstoelen vreselijkekomedianten waren en algemeen bekend als aandachttrekkers. Ikzelf heb hem er daarna ook nog van overtuigd dat deze kolderieke onzin nog gevaarlijk was op de koop toe. Want wat die kerkelijke wereldreizigers op kosten van het gelovige volk bij eenvoudige zielen veroorzaken, is dat zij bang worden dat hun geloof niet goed genoeg is want zij worden niet genezen. Maar dat zal hen een zorg wezen. Als zij maar de wereld kunnen bereizen zondder dat het henzelf een cent kost!